Έξυπνο βραχιόλι: Η επιστήμη στην υπηρεσία του κεφαλαίου; Μα έτσι ήταν πάντα...

 Σάλο έχει προκαλέσει η είδηση ότι η Amazon στην Ιταλία έχει σκοπό να εγκαταστήσει έξυπνα βραχιολάκια στους εργαζόμενούς της  για να τους ελέγχει. Το έξυπνο βραχιόλι, για το οποίο η Amazon έχει πάρει πατέντα, θα παρακολουθεί όλες τις κινήσεις του εργαζόμενου, θα τους καθοδηγεί (sic) μέσα στην αποθήκη για να βρίσκουν πιο εύκολα τα εμπορεύματα και να γλιτώνουν χρόνο. Παράλληλα δεν έχει πολύ καιρό που είχε εμφανιστεί ένα ανάλογο δημοσίευμα το Νοέμβρη από τη Mirror που περιέγραφε τις συνθήκες εργασίας στις αποθήκες στην Αγγλία. 

Εξαντλητικά ωράρια, εντατικοί ρυθμοί, με τους εργαζόμενους να πέφτουν κάτω από την κούραση, πενιχροί μισθοί. Δεν γνωρίζουμε ποιοι ιδιαίτεροι λόγοι οδήγησαν τότε μια βρετανική εφημερίδα σαν τη Mirror να κάνει ένα τόσο εκτενές και...αποκαλυπτικό ρεπορτάζ για την Amazon (ΗΠΑ) ξεμπροστιάζοντάς την για τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας. Η ουσία ωστόσο παραμένει ίδια και η κατεύθυνση για το πως θέλει ο καπιταλισμός να προχωρήσει την επίθεση στην εργατική τάξη και το λαό είναι ξεκάθαρη. Ανεξάρτητα το αν αυτή η κίνηση με το έξυπνο βραχιόλι εκτελεί χρέη “λαγού” για το σύστημα για να μετρήσει τις αντιδράσεις της αντίπαλης πλευράς ή η Amazon προσπαθεί να αποκτήσει πλεονέκτημα σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, είναι γεγονός ότι αν περάσει θα ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου και θα διαμορφώσει νέα δεδομένα για την εκμετάλλευση της εργασίας.
Σάλο έχει προκαλέσει η είδηση ότι η

 Καταρχάς είναι γνωστό ότι το κεφάλαιο έχει καταλάβει δεκαετίες τώρα ότι η αύξηση της υπεραξίας αυξάνοντας τις ώρες δουλειάς έχει πολύ συγκεκριμένα όρια και για αυτό έχει στραφεί σε μεγάλο βαθμό στην εντατικοποίηση της εργασίας, στην ολοένα μεγαλύτερη εξαγωγή υπεραξίας μέσα στο ωράριο εργασίας. Προσπαθεί να βρίσκει συνέχεια τρόπους για να μειώνει τα “νεκρά” χρονικά σημεία μέσα στο ωράριο (διάλειμμα, ολιγόλεπτες διακοπές κλπ). Δημιουργεί νέες νόρμες ή τροποποιεί παλιές για να αυξήσει το παραγόμενο προϊόν, την παραγωγικότητα, το βαθμό εκμετάλλευσης, τη δυνατότητα δηλαδή να ξεζουμίζει ακόμα περισσότερο τους εργαζόμενους. Από την εποχή του τεϋλορισμού και του φορντισμού έχουν συμβεί πολλά πράγματα σε αυτή την κατεύθυνση. Η χρήση των Η/Υ και της τεχνολογίας έχουν υποβοηθήσει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που το κεφάλαιο ασκεί τον έλεγχο στη διαδικασία της παραγωγής και στην εργασία. Παλιότερα ο επιστάτης ή ο προϊστάμενος είχε επιφορτιστεί με το ρόλο να ελέγχει άμεσα ποιος εργαζόμενος “δεν κάνει καλά τη δουλειά του” ή “είναι αργός, τεμπέλης κλπ” και ποιός όχι. Πλέον αυτή η διαδικασία συμπεριλαμβάνει ολόκληρα συστήματα που αναλύουν δεδομένα, μετράνε χρόνους και δίνουν πλήρη εικόνα στο αφεντικό ανά πάσα στιγμή.  Οι εργαζόμενοι σε μια σειρά κλάδους (εργοστάσια, αποθήκες, τηλεφωνικά κέντρα) το γνωρίζουν καλά. Αυτό που κάνει την ειδοποιό διαφορά είναι πως μέχρι τώρα ναι μεν οι αριθμοί προκύπτουν από τους Η/Υ αλλά η επέμβαση (οδηγίες, επίπληξη εργαζόμενων κλπ) παραμένει σε ανθρώπινα χέρια με οτιδήποτε αρνητικό φέρνει αυτό σε καθυστερήσεις στην παραγωγή. Με το βραχιόλι, αυτό αλλάζει. Τέτοιες “κωλυσιεργίες” αποφεύγονται μιας και ο εργαζόμενος “διορθώνεται” επί τόπου.

Αυτό δείχνει ακόμα περισσότερο πως η τεχνολογία υποτασσόταν και υποτάσσεται στο κεφάλαιο. Γίνεται φανερό πως με βάση απόψεις που μιλάνε για αυτοματοποίηση της παραγωγής, ρομποτοποίηση, “επιστημονικοποίηση” της παραγωγής είναι μάλλον δύσκολο να εξηγηθεί αυτή η εξέλιξη.  Πώς γίνεται η επιστήμη και η τεχνολογία που διέπουν την σφαίρα της παραγωγής με ένα ουδέτερο και ορθολογικό τρόπο, που δρουν σαν άμεση παραγωγική δύναμη να χρησιμοποιουνται ακόμα πιο εντατικά –πάντα με μεροληπτική σκοπιά- για τον ολένα μεγαλύτερο έλεγχο των εργαζομένων; Αντ’ αυτού βλέπουμε ότι η εφαρμογή της επιστήμης δεν διαπερνά την παραγωγική διαδικασία γενικά και αόριστα, αλλά έχει σαν στόχο την αύξηση του βαθμού εκμετάλλευσης του εργαζόμενου.

Η κατεύθυνση επομένως από πλευράς κεφαλαίου έχει δρομολογηθεί και επιφυλάσσει ένα μαύρο μέλλον με συνθήκες γαλέρας. Το ζητούμενο είναι πως οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, δηλαδή η εργατική τάξη και ο λαός θα ανατρέψουν αυτά τα σχέδια και θα χαράξουν το δικό τους δρόμο.