Το δικαίωμα στην πλήρη και σταθερή δουλειά με δικαιώματα, δεν έχει ανάγκη από «εναλλακτικές» και υποκατάστατα

 ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΗΣ Κ. ΚΟΥΝΕΒΑ ΜΕ ΤΙΣ ΚΑΘΑΡΙΣΤΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΟΣΥ

Στη συνάντηση που είχαν καθαρίστριες της ΟΣΥ στο αμαξοστάσιο του Ελληνικού με την ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Κωνσταντίνα Κούνεβα, το Σάββατο 9 Απρίλη, τέθηκαν ορισμένα ζητήματα για τα οποία αξίζει μια αναλυτικότερη τοποθέτηση, πέρα από αυτή που έγινε επί τόπου. Οι καθαρίστριες περιέγραψαν τις συνθήκες εργασιακού μεσαίωνα που επικρατούν σε όλα τα αμαξοστάσια και περιλαμβάνουν από τη μια συστηματική παρακράτηση μέρους του μισθού, μεγάλες καθυστερήσεις στη μισθοδοσία, επιδόματα, υπερωρίες και νυχτερινά που δεν πληρώνονται καθόλου κ.ά. και από την άλλη εργοδοτική τρομοκρατία, αυθαιρεσίες, μη διασφάλιση της υγιεινής και ασφάλειας στη δουλειά κ.ά. Συνολικά, ένα άθλιο καθεστώς όπου η ανασφάλεια και η απληρωσιά επικρατούν.

Η ευρωβουλευτής από τη μεριά της, αφού αναγνώρισε την εργασιακή πραγματικότητα που ζουν οι καθαρίστριες στην ΟΣΥ και συνολικά οι εργαζόμενοι στους εργολάβους καθαρισμού σε μια σειρά από χώρους του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, πρότεινε κατά βάση την εξής κατεύθυνση στις καθαρίστριες: σύσταση Κοινωνικής Συνεταιριστικής Επιχείρησης (ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ.) και συμμετοχή στον επόμενο διαγωνισμό που πιθανά θα προκηρύξει η ΟΣΥ, όταν λήξει (με όποιο τρόπο) η τρέχουσα σύμβαση με την εργολαβική «Λινκ Απ». Παράλληλα, τις κάλεσε να προωθήσουν την αναγνώριση του επαγγέλματός τους, συνδέοντας το ζήτημα με επαγγελματική κατάρτιση κτλ.

«Προσπερνάμε» το ζήτημα της αναγνώρισης του επαγγέλματος, καθώς πρόκειται στην ουσία για μια συζήτηση χωρίς περιεχόμενο. Γι’ αυτό άλλωστε ούτε αναλύθηκε, πέρα από μια αναφορά, ούτε απασχόλησε τη συνάντηση στη συνέχεια. Η λογική βέβαια της επαγγελματικής κατάρτισης έχει πράγματι ένα σοβαρό περιεχόμενο, σε κάθε περίπτωση που τίθεται: παρουσιάζει το δικαίωμα στη δουλειά ως ατομική ευθύνη κάθε εργαζομένου, καλώντας τον να «αποδεικνύει» (με το αζημίωτο) κάθε τόσο ότι είναι «ικανός» να δουλέψει. Στην ουσία, δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα στη δουλειά και καλλιεργεί την αντίληψη ότι η ευθύνη για την ανεργία ανήκει σε κάθε άνεργο, ο οποίος είναι «μη καταρτισμένος». Πρόκειται για πλήρη αντιστροφή της πραγματικότητας και είναι χιλιάδες οι εργαζόμενοι και οι άνεργοι που έχουν χρυσοπληρώσει εκπαίδευση, προγράμματα κατάρτισης, σεμινάρια κοκ. χωρίς κανένα αντίκρισμα, ακριβώς γιατί η πραγματικότητα είναι πως η ανεργία είναι αποτέλεσμα και εγγενές χαρακτηριστικό της λειτουργίας του συστήματος και το δικαίωμα στη δουλειά αποτελεί συλλογικό δικαίωμα για όλους τους εργαζόμενους.

Η πρόταση για σύσταση επιχείρησης και ανάληψη εργολαβίας από τους εργαζόμενους δεν είναι καινούρια, ακόμα κι αν συνοδεύεται από το «Κοινωνική Συνεταιριστική». Την ίδια «πρόταση» είχε κάνει ο Κ. Μητσοτάκης στις καθαρίστριες του υπουργείου Οικονομικών, συναντώντας -σωστά- την κατακραυγή όχι μόνο των ίδιων των καθαριστριών αλλά και δυνάμεων που ασχολούνταν με το ζήτημα, συμπεριλαμβανομένου του ΣΥΡΙΖΑ. Αντίστοιχη «πρόταση» είχε κάνει η διοίκηση της Κόκα-Κόλα στους εργαζόμενους που απέλυσε στη Θεσσαλονίκη και αυτές είναι μερικές από τις περιπτώσεις που έγιναν γνωστές. Ο ΣΥΡΙΖΑ όμως ως κυβέρνηση έχει κάνει μια ολόκληρη προσπάθεια να παρουσιάσει τις ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ. ως εναλλακτική πρόταση συνολικά για την κοινωνία, προωθώντας τις και επίσημα μέσω του νόμου 4368/2016 (το λεγόμενο «παράλληλο πρόγραμμα»). Η πρόταση, λοιπόν, της ευρωβουλευτή εντάσσεται σε αυτή τη συνολική κατεύθυνση. Μια κατεύθυνση που στην πραγματικότητα εξυπηρετεί απλά προπαγανδιστικούς σκοπούς στην προσπάθεια της κυβέρνησης να εμφανιστεί «διαφορετική» από τις προηγούμενες και δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να αποτελέσει συνολική διέξοδο για τους εργαζόμενους και το λαό. Αυτή η πραγματικότητα οδηγεί όλο και πιο συχνά τα κυβερνητικά στελέχη να «προσγειώνονται» στην προοπτική της προσέλκυσης ξένων επενδύσεων, στη στήριξη της «υγιούς επιχειρηματικότητας» κτλ.

Και στη συγκεκριμένη περίπτωση, όπως και γενικά, η λογική της μετατροπής των καθαριστριών στην ΟΣΥ σε «εργολάβους» δεν διασφαλίζει τίποτα από τις ανάγκες τους. Αντίθετα, τις εμπλέκει σε μια συζήτηση που ξεκινάει από τα «τεχνικά» ζητήματα και τα σχετικά προβλήματα αλλά γρήγορα προχωράει στην ουσία: ο ανταγωνισμός με τις εταιρείες που ήδη δραστηριοποιούνται στον κλάδο, η ανταγωνιστικότητα, η «εξοικονόμηση», η μείωση κόστους, η αύξηση της αποδοτικότητας, η εντατικοποίηση κ.ά. Τελικά, όχι μόνο δεν προωθεί τα συμφέροντα των εργαζομένων αλλά τους οδηγεί σε διαρκή προσαρμογή στους κανόνες τις καπιταλιστικής οικονομίας, η οποία από τη φύση της σπρώχνει στην ολοένα αυξανόμενη εκμετάλλευση συνολικά της εργατικής τάξης και των εργαζόμενων λαϊκών στρωμάτων. Οι καθαρίστριες απέρριψαν κατηγορηματικά την πρόταση αυτή, αναγνωρίζοντας ακριβώς την προοπτική της.

Με βάση το αίτημα για πλήρη και σταθερή δουλειά με τους ίδιους όρους με τους υπόλοιπους εργαζόμενους στον ίδιο εργασιακό χώρο, η άλλη πρόταση που τέθηκε στη συνάντηση ήταν από τη μεριά εκπροσώπου της παράταξης «Ανεξάρτητη Παρέμβαση» στο ΔΣ του Συνδικάτου Εργαζομένων ΟΑΣΑ. Η πρόταση αυτή ήταν η πίεση, και με τη συνδρομή της ευρωβουλευτή, προς το υπουργείο Μεταφορών και τη διοίκηση της ΟΣΥ να προχωρήσουν σε ατομικές συμβάσεις έργου με κάθε μία από τις καθαρίστριες και τους καθαριστές που αυτή τη στιγμή εργάζονται στον εργολάβο. Πρόκειται για μια διεύρυνση της πρόβλεψης του νόμου 4368/2016 («παράλληλο πρόγραμμα») για τους εργαζόμενους σε συνεργεία καθαρισμού στα νοσοκομεία. Η πρόταση αυτή εμφανίζεται ως πιο «εφικτή», καθώς αγγίζει τις προθέσεις της ίδιας της κυβέρνησης, στο βαθμό που αυτές εκφράστηκαν στο «παράλληλο πρόγραμμα». Υπάρχουν όμως δύο προβλήματα: το πρώτο είναι το κατά πόσο η κυβέρνηση έχει πράγματι τη διάθεση να διώξει τους εργολάβους από τους χώρους του ευρύτερου δημοσίου και το δεύτερο είναι αυτό καθεαυτό το καθεστώς της σύμβασης έργου.

Σχετικά με το πρώτο, έχουμε την εκτίμηση ότι η κυβέρνηση δεν έχει καμία διάθεση συνολικά να καταργήσει το καθεστώς των εργολαβιών. Πρόκειται για ένα καθεστώς από το οποίο κερδίζει και το κράτος εκτός από τον εκάστοτε εργολάβο, ενώ έχει και πολιτικά χαρακτηριστικά, τα οποία σχετίζονται με τη συνολική κατεύθυνση, τα ταξικά συμφέροντα και τις ισορροπίες που υπηρετεί αυτή η κυβέρνηση. Το ενδεχόμενο να προχωρήσει σε μεμονωμένες τέτοιες κινήσεις είναι υπαρκτό, δεν μπορεί όμως να γίνει ο κανόνας.

Σχετικά με το δεύτερο, έχει μεγάλη σημασία να θυμίσουμε ότι η ατομική σύμβαση έργου είναι μια από τις μορφές ελαστικής εργασίας που καθιερώθηκε στο χώρο του δημοσίου ακριβώς για να σπάσει κατακτημένα εργασιακά δικαιώματα. Οι εργαζόμενοι που υπογράφουν τέτοιες συμβάσεις θεωρούνται εργολάβοι και επομένως δεν προβλέπονται για αυτούς άδεια, επίδομα αδείας, δώρα, υπερωρίες, τριετίες, ούτε καν η προστασία της μητρότητας. Σε περίπτωση υπογραφής σύμβασης έργου, οι καθαρίστριες που εργάζονται σε εργολάβο θα εξαναγκάζονταν να βρεθούν από μια εξαρτημένη σχέση εργασίας σε μια επισφαλή κατάσταση, στην οποία ενώ ορίζονται κανονικά ο χώρος, το ωράριο, τα καθήκοντα και ο μισθός, παύουν να θεωρούνται εργαζόμενες και άρα να προστατεύονται από την εργατική νομοθεσία (ό,τι έχει απομείνει έστω). Επιπλέον, οι διατάξεις του σχετικού νόμου απαγορεύουν τη μετατροπή των συμβάσεων έργου σε συμβάσεις εργασίας και ορίζουν ως μέγιστη ετήσια αμοιβή αυτή που έπαιρναν πριν, από τον εργολάβο. Είναι λοιπόν καθαρό ότι οι συμβάσεις έργου δεν ικανοποιούν το αίτημα για πλήρη και σταθερή δουλειά.

Στη συνάντηση παρευρέθηκε και εκπρόσωπος της Ταξικής Πορείας ο οποίος τοποθετήθηκε καταθέτοντας μια διαφορετική λογική. Επισήμανε ότι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα που ανέδειξε ο αγώνας των καθαριστριών των λεωφορείων της ΟΣΥ είναι η ίδια η δυνατότητα εργαζομένων, ακόμα και σε τέτοιο καθεστώς, να σηκώσουν το κεφάλι και να διεκδικήσουν αξιοπρεπείς όρους δουλειάς. Και πιο συγκεκριμένα:
- Σε πρώτη φάση, την πλήρη τήρηση από τον εργολάβο όλων των υποχρεώσεών του απέναντι στις εργαζόμενες, την άμεση καταβολή όλων των χρωστούμενων και την έγκαιρη πληρωμή των μισθών, επιδομάτων, προσαυξήσεων κτλ. στο σύνολό τους.
- Στη συνέχεια, την ένταξη των καθαριστριών στο μόνιμο προσωπικό της ΟΣΥ, τον πραγματικό εργοδότη δηλαδή, με τους ίδιους όρους με τους υπόλοιπους εργαζόμενους στο χώρο.

 

Ο εκπρόσωπος της Ταξικής Πορείας ανέλυσε ότι αυτό που θα καθορίσει τη συνέχεια και την έκβαση αυτού του αγώνα είναι ο συσχετισμός που θα μπορέσουν να διαμορφώσουν αυτές οι αγωνιζόμενες γυναίκες, στην πλειοψηφία τους μετανάστριες, που έχουν απέναντί τους και τον εργολάβο και τη διοίκηση της ΟΣΥ, ενώ μόνο στήριξη δεν μπορούν να περιμένουν από την κυβέρνηση. Η δύναμή τους βρίσκεται στην αποφασιστικότητά τους, στην ενότητα και στη μαζικότητα που μπορούν να κατακτήσουν, σε μια λογική κοινού βηματισμού και κινητοποιήσεων όλων των καθαριστριών σε όλα τα αμαξοστάσια. Στο πλευρό τους πρέπει να βρουν την αλληλεγγύη των υπόλοιπων εργαζομένων στο χώρο, στον κλάδο αλλά και συνολικά. Γνωρίζοντας ότι ο αγώνας τους αφορά ολόκληρη την εργατική τάξη, που  βυθίζεται ολοένα και περισσότερο στον εργασιακό μεσαίωνα. Γνωρίζοντας ότι τα προβλήματα των εργαζομένων δεν είναι τεχνικού χαρακτήρα, αλλά λύνονται μόνο στο δρόμο του αγώνα.